🛑 Scenario: Hybride Aanval op NAVO-infrastructuur met Gecoördineerde Cyber- en Evacuatiecrisis
📍 Context:
Op een vroege donderdagochtend in het voorjaar 2026 vindt een gecoördineerde cyberaanval plaats op het communicatienetwerk van de AWACS-basis Teveren (Duitsland) en het logistieke NAVO-complex APS-E in Eygelshoven (Kerkrade). Tegelijkertijd raakt het energie- en datanetwerk in Brunssum en omliggende gemeenten verstoord. Paniek ontstaat door uitval van digitale communicatie, verkeerslichten en sirenes. NL-Alert functioneert slechts deels. Fake news over een “echte aanval” verspreidt zich snel.
📌 Locaties binnen het impactgebied:
- APS-E Eygelshoven (NAVO-logistiek)
- JFC HQ Brunssum (NAVO-hoofdkwartier)
- AWACS Teveren (DE)
- Bunker Castlegate (DE)
- Gemeenten: Kerkrade, Landgraaf, Simpelveld, Herzogenrath, Geilenkirchen, Linnich
🔥 Risico’s:
- Ongecontroleerde evacuatiepogingen in Eygelshoven en Kerkrade-Zuid
- Paniek door sociale media-berichten over vermeende luchtaanvallen
- Stroomuitval legt zorgcentra, scholen en transport stil
- Beperkte informatievoorziening door gebrekkige coördinatie tussen Nederland en Duitsland
🤝 Benodigde samenwerking:
1. Lokale gemeenten & grensgemeenten (NL-DE):
- Gezamenlijke operationele commandopost (met vertaling NL/DE)
- Regionale evacuatiecoördinatie (inclusief grensdoorlaatposten)
- Afstemming over inzet van openbare gebouwen als noodopvangcentra
2. Burgerplatforms en burgercollectieven (via CIV-RAMP):
- Inzetten van getrainde buurtcoördinatoren en wijkhubs voor informatieverspreiding
- Burgers begeleiden bij scenario-oefeningen via het CIV-CAMP-programma
- Lokale netwerken zoals kerken, scholen en sportclubs activeren als distributie- en opvangpunten
3. Veiligheidsregio Zuid-Limburg en Duitse tegenhanger:
- Gezamenlijke alarmeringssystemen en gedeelde risicoanalyses
- Integratie van hybride dreigingen (zoals cyberaanval + fysieke sabotage) in rampenplannen
4. Gebruik MVP-platform CIV-RAMP:
- Burgers registreren hun competenties vooraf (zoals EHBO, tolken, logistieke ondersteuning)
- Scenario-oefeningen op wijkniveau (bv. “Wat te doen als stroom, communicatie en transport uitvallen?”)
- Platform biedt tweetalige communicatie-interface (NL/DE) en simulatie-omgeving
✅ Waarom dit scenario realistisch en urgent is:
- Zuid-Limburg ligt binnen een NAVO-strategisch cluster met bewezen militaire waarde
- Gemeenten zoals Kerkrade hebben nog geen actueel rampenscenario dat militaire escalatie en hybride dreiging combineert
- De burgerbetrokkenheid is momenteel beperkt, ondanks wettelijke participatieplicht volgens NPRD en de Omgevingswet
Overzicht van de rollen aan gemeentelijke zijde en de rollen aan de participerende burgerzijde binnen het CIV-RAMP-scenario van een hybride aanval in de NAVO-regio Zuid-Limburg
🏛️ Gemeentelijke zijde – Rollen en Verantwoordelijkheden
| Rol | Taakomschrijving | Betrokken partijen |
|---|---|---|
| Crisiscoördinator / OOV-functionaris | Coördineren van de rampenbestrijding, evacuatie en afstemming met veiligheidsregio en Defensie. | Gemeente Kerkrade, Simpelveld, Landgraaf |
| Afdeling Communicatie | Verstrekken van juiste informatie via NL-Alert, sociale media en burgerplatforms; tegengaan van desinformatie. | Gemeenten + Veiligheidsregio |
| Afdeling Participatie / Samenleving | Inregelen en ondersteunen van wijkgerichte burgerinitiatieven via CIV-RAMP/WijkAlert. | Gemeenten, burgerplatforms |
| Grensambtenaar / EU-samenwerking | Afstemming met Duitse buurgemeenten over evacuatie, logistiek en gezamenlijke risicoanalyse. | Herzogenrath, Geilenkirchen, Linnich |
| Wijkregisseurs / gebiedsmanagers | Lokale coördinatie met buurtorganisaties en maatschappelijke voorzieningen (scholen, zorg, kerken). | Gemeente & netwerkpartijen |
| ICT / Privacy Officer | Waarborgen van privacy en gegevensbeheer in het gebruik van digitale infrastructuur zoals CIV-RAMP. | Gemeentelijke IT-afdeling |
| Juridisch Adviseur / Omgevingsvisie | Toetsen van het rampenplan en integratie in het NPRD-beleid, inclusief participatieverplichtingen. | Juridisch cluster, Raad, College |
🧑🤝🧑 Participerende burgerzijde – Rollen en Verantwoordelijkheden
| Rol | Taakomschrijving | Participatievorm |
|---|---|---|
| Wijkcoördinator / Buurtburgemeester | Eerste aanspreekpunt in de wijk; coördineert lokale voorbereiding, communicatie en hulp. | CIV-RAMP / WijkAlert |
| Burgeroefenleider / Scenario-Animator | Begeleidt oefenscenario’s (“Wat als…”) met buurtbewoners, scholen of zorginstellingen. | CIV-CAMP educatief programma |
| Informatieverspreider / Tolk | Helpt bij communicatie in tweetalige wijken (NL/DE), verspreidt folders, geeft updates via CIV-RAMP. | Meertalige vrijwilligers |
| Zorgvrijwilliger / EHBO’er | Biedt hulp aan kwetsbare groepen, ouderen of mensen met beperkingen tijdens crises. | Via lokaal zorgnetwerk of burgerprofiel in CIV-RAMP |
| Logistiek ondersteuner / Chauffeur | Assisteert bij evacuaties, voedsel- en hulpmiddelendistributie binnen de wijk of naar opvanglocaties. | Geregistreerd via platform op competentie |
| Burgerjournalist / Documentalist | Legt ervaringen, signalen en verbeterpunten vast in samenwerking met burgerplatforms. | Burgerparticipatie als toezichtsvorm |
| Crisisambassadeur / Verbindingspersoon | Vertegenwoordigt de wijk of burgergroep in overleg met gemeente of projectgroep. | Koppeling met gemeentelijk overleg |
🔁 Samenspel en Communicatiekanaal:
Beide zijden worden via het CIV-RAMP-platform verbonden in een:
- gedeelde digitale omgeving (met privacy-by-design);
- wijkgericht dashboard (WijkAlert);
- oefenstructuur (CIV-CAMP);
- scenario- en competentiemodule.
🎯 Doel: burgers worden geen passieve ontvangers van beleid, maar actieve dragers van paraatheid, terwijl gemeenten niet slechts bevelvoerders zijn, maar ook netwerkpartners in een veerkrachtige, burgergerichte structuur.
Hieronder vind je een overzicht van de benodigde competenties per rol aan de participerende burgerzijde in het CIV-RAMP rampscenario:
🧑🤝🧑 Participerende burgerzijde – Rollen & Benodigde Competenties
| Rol | Benodigde Competenties | Toelichting |
|---|---|---|
| Wijkcoördinator / Buurtburgemeester | 📌 Leiderschap🧭 Organisatievermogen🤝 Communicatieve vaardigheden🧠 Stressbestendigheid | Moet overzicht bewaren, buurt activeren, coördineren met gemeente, rust brengen. |
| Burgeroefenleider / Scenario-Animator | 🎭 Didactische vaardigheden📘 Inlevingsvermogen🛠 Basiskennis scenario-denken📣 Presentatievaardigheden | Leid scenario-oefeningen met buurtgroepen; vertaalt abstracte dreigingen naar herkenbare acties. |
| Informatieverspreider / Tolk | 🌍 Taalvaardigheid (NL/DE)🗣 Mondelinge en schriftelijke communicatie📱 Digitale basisvaardigheden🧩 Cultureel bewustzijn | Verbindt burgers in meertalige of laaggeletterde wijken; vertaalt officiële communicatie naar begrijpelijke taal. |
| Zorgvrijwilliger / EHBO’er | 🩺 Basiszorgvaardigheden (bijv. EHBO)💞 Empathie🔒 Vertrouwelijkheid💪 Fysieke inzetbaarheid | Helpt kwetsbare mensen tijdens evacuatie of stressvolle omstandigheden; kent zorgnetwerk in wijk. |
| Logistiek ondersteuner / Chauffeur | 🚗 Rijbewijs & verkeersinzicht🗺 Navigatievaardigheden📦 Fysieke kracht & inzet📊 Praktisch inzicht | Assisteert bij transport van mensen en middelen; kent lokale infrastructuur. |
| Burgerjournalist / Documentalist | 🖋 Schrijfvaardigheid📸 Basiskennis media (tekst, foto, video)👀 Observatievermogen🧩 Onpartijdigheid en zorgvuldigheid | Legt gebeurtenissen vast voor bewustwording en evaluatie; zorgt voor verslaglegging naar gemeentelijke of media-kanalen. |
| Crisisambassadeur / Verbindingspersoon | 🗳 Vertegenwoordigingsvaardigheid🧠 Beleidsinzicht op hoofdlijnen💬 Overlegvaardigheid📡 Netwerkgericht denken | Brugfiguur tussen burgercollectief en overheid; draagt signalen, voorstellen en zorgen over. |
💡 Aanvullend:
Via het CIV-RAMP-platform kan iedere burger vooraf:
- Zijn/haar competenties registreren;
- Profiel opbouwen (eventueel anoniem en privacy-by-design);
- Worden gekoppeld aan relevante taken binnen rampenscenario’s.
🎯 Doel: burgers worden op basis van hun talent en ervaring betekenisvol ingezet – in plaats van uitsluitend op basis van formele rollen.
Hieronder vind je een opbouwend workshopschema voor CIV-RAMP, gericht op het activeren en trainen van burgers in de benodigde rollen en competenties. De workshops bouwen logisch op, van bewustwording en basiskennis naar scenario-oefening en rolverdieping.
🧭 CIV-RAMP Workshoptraject: Van Bewustwording tot Rolbekwaamheid
| Fase | Workshoptitel | Doel | Duur | Gerichte Rollen | Belangrijke Competenties |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. Oriëntatie & Activatie | 1.1 “Wat als…?” – Inleiding in Rampenscenario’s | Begrip van rampentypes, NAVO-context en burgerrollen | 2 uur | Alle rollen | Risicobewustzijn, empathie, basisveiligheidsinzicht |
| 1.2 Mijn wijk, mijn rol | Verkennen van eigen talenten & buurtstructuur | 2 uur | Wijkcoördinator, Verbindingspersoon, EHBO’er | Zelfkennis, netwerkinzicht, verantwoordelijkheidsgevoel | |
| 2. Basisvaardigheden | 2.1 Communiceren in crisistijd | Leren helder, rustgevend en feitelijk te communiceren | 2,5 uur | Informatieverspreider, Wijkcoördinator | Taalvaardigheid, kalmte, informatieoverdracht |
| 2.2 Eerste hulp en zorgzaamheid | EHBO-basis + omgaan met paniek en kwetsbaarheid | 3 uur | Zorgvrijwilliger, Logistiek ondersteuner | Zorgvaardigheden, empathie, handelen onder druk | |
| 3. Scenario-oefeningen | 3.1 Participatief scenario: “Stroom en communicatie uitgevallen” | Ervaren van burgerrol tijdens storing en paniek | 2,5 uur | Alle rollen | Praktisch inzicht, samenwerking, aanpassingsvermogen |
| 3.2 Evacuatieoefening “De brug is dicht” | Samen oefenen met routeplanning en opvang | 3 uur | Chauffeurs, Verbindingspersonen, Wijkcoördinatoren | Logistiek inzicht, besluitvaardigheid | |
| 4. Rolverdieping | 4.1 Leiding nemen zonder te domineren | Oefenen met coördinatie, zonder hiërarchisch denken | 2 uur | Wijkcoördinator, Scenario-Animator | Leiderschap, afstemming, collectieve besluitvorming |
| 4.2 Documenteer & Deel – Burgerjournalistiek in de praktijk | Leren hoe je verslag doet tijdens ramp/oefening | 2 uur | Documentalist, Ambassadeur | Observatievermogen, schrijfvaardigheid, media-ethiek | |
| 5. Evaluatie & Certificering | 5.1 Evaluatie en competentieherkenning | Reflectie op geleerde competenties en rolkeuze | 2 uur | Alle rollen | Zelfreflectie, kennisdeling, profielopbouw |
| 5.2 CIV-RAMP Badge & Certificaatuitreiking | Erkenning van bijdragen en rol | 1 uur | – | Vertrouwen, waardering, eigenaarschap |
🔁 Werkwijze
- Elke deelnemer bouwt een persoonlijk participatieprofiel op.
- Deelname aan workshops resulteert in digitale badges (verifieerbaar via CIV-RAMP-platform).
- In elke wijk wordt een rolverdelingsoverzicht gemaakt op basis van behaalde competenties.
Wil je dat ik deze structuur omzet naar een draaiboek of projectplan voor implementatie per wijk of gemeente?